Forte Busa Verle
Gebouwd tussen 1907 en 1914 ligt bijna op de grens tussen de povincie Trento en Vicenza op de
Hoogvlakte van Vezzena.
Samen met de
Forten Campo in Luserna en
Belvedere in Lavarone vormde zij een
verdedigings linie op de grens tussen het Oosterrijkse-Hongaarse keizerrijk en het Italiaanse koninkrijk en blokkeerde de weg naar de Hoogvlakte van Asiago.
Zwaar gebombardeerd in de eerste maanden van de oorlog, vanaf mei 1916 met de start van de
Strafexpeditie en de verplaatsing van het front verder naar het zuidoosten, werd het de plaats van onderdak en een optisch verbindingspunt.
Het werd in de jaren dertig ontmanteld en voor 2.600 lire verkocht aan de gemeente Levico, samen met
Fort del Pizzo. Het fort strekt zich in één lijn uit, om zich aan te passen aan de contourlijnen van het terrein.
Het was uitgerust met vier ronddraaiende koepels en gepantserde tunnels die de verschillende sectoren met elkaar verbond.
Het fort werd twee keer aangevallen door de Italianen, maar gezien het mislukken van de bombardementen, waren ze van plan een mijngang te bouwen om het op te blazen. De strafexpeditie van mei 1916 stopte het Italiaanse project.
De regisseur en schrijver uit Val Gardena
Luis Trenker diende een tijdje in het fort, terwijl Fritz Weber in zijn tekst ”
Granaten und Lawinen” over het structuur schrijft: “Het interieur is vergelijkbaar met dat van een oorlogsschip: smalle gangen, ijzeren ladders, stalen balken aan het plafond, bundels kabels langs de muren, kunstlicht, elektrische ventilatoren, machines, de geur van nafta en smeervet. Het pand is krap, met betonnen muren van een meter dik; de twee stortbakken, waarvan er één voor drinkwater is, maken het fort onafhankelijk van de buitenkant. Zelfs aan de gevallenen is gedacht: in een mortuarium wachten metalen doodskisten op eventuele slachtoffers van de strijd om dit meesterwerk van militaire technologie.”
In 2012 verkreeg de
gemeente Levico subsidies voor de restauratie van het imposante fort dat in staat van verval was, maar gelegen aan een druk wandelpad voor wandelaars die de
Piz di Levico beklimmen.
Hoe te bereiken: Het fort is te bereiken vanaf Passo Vezzena via een wandelpad richting Cima Vezzena, alleen te voet te bereiken. Bij Lavarone, vanaf Hotel Monterovere richting Passo Vezzena, links via een geasfalteerde weg.